Pozwól, że pokrótce wyjaśnię pojęcie hatha-jogi. Do tego celu wykorzystam dosyć bogate piśmiennictwo w języku polskim. Ma nadzieję, że to krótkie wprowadzenie do zagadnienia zachęci Cię do samodzielnego zgłębiania tematu.

Hatha-joga to inaczej joga wysiłku fizycznego. Najbardziej znanym nauczycielem hatha-jogi, uważanym także za jej wynalazcę był Goraksza (IX lub X w n.e., uznany za Siddhę - Wielkiego Mistrza), który przynależał do tradycji natha joginów, dla których kluczową rolę w rozwoju odgrywało doskonalenia własnego ciała. Za jeden z najstarszych i zarazem najbardziej znanych podręczników tej jogi uznaje się dzieło Swatmaramy –Hathajogapradipika (XIV w.).

Hatha-joga nie odnosi się jedynie do transcendentnych doświadczeń (choć nie są jej obce na bardzo wysokim poziomie rozwoju jogina-przyp.wł.). Jej głównym celem jest przemiana ludzkiego ciała, tak by stało się ono wartościowym narzędziem dla urzeczywistnienia Jaźni. Celem praktykującego powinno stać się ciało odporne na choroby i wolne od ograniczeń cechujących zwykły organizm [Fauerstein G. Joga – Encyklopedia. BRAMA, Poznań, 2004].

Nigdy nie należy mylić hatha – jogi z gimnastyką. Z praktyką tej dyscypliny wiążą się określone techniki oczyszczania ciała (w zdecydowanej większości szkół jogi poza Indiami ich się nie praktykuje-przyp.wł.) [Eliade M. Joga. Nieśmiertelność i wolność. PWN. Warszawa 1997].

O hatha – jodze można powiedzieć, że jest połączeniem oddechu Słońca i Księżyca. Sylaba ha oznacza oddech słoneczny, tha oddech księżycowy [Grodecka M. Ścieżki jogi. KOS, Katowice, 1997]. Celem hatha – jogi nie jest tylko przywrócenie zdrowia fizycznego i sprawności fizycznej w sposób rozumiany przez współczesną medycynę akademicką. Niemniej jej efekt zdrowotny przy (podkreślam) systematycznej praktyce jest dla organizmu nie do przecenienia.

Zajęcia hatha – jogi opierają się w dużej mierze na praktyce pozycji jogi, tzw. asan (asanów). W wersji podstawowej wyróżnia się około 80 pozycji hatha – jogi (ale istnieje wiele ich odmian i wariantów), które wykazują bardzo zróżnicowany wpływ na organizm ludzki. Powinno się je dobierać w trakcie ćwiczeń według możliwości i stanu zdrowia ćwiczącego (stąd tak ważna dla każdego instruktora prowadzącego zajęcia jest informacja o wszelkich dolegliwościach i chorobach praktykującego). Nie trzeba stać na głowie (a większość ludzi kojarzy ćwiczenia hatha-jogi z tą pozycją) by uzyskać bardzo dobre rezultaty zdrowotne, w stosunkowo krótkim czasie.

Kolejną techniką powszechnie stosowaną w trakcie zajęć hatha – jogi są ćwiczenia oddechowe, tzw. pranayama. Zazwyczaj oddychamy tylko torem piersiowym (charakterystyczny dla kobiet) lub brzusznym (charakterystyczny dla mężczyzn i małych dzieci). Jednak tempo współczesnego życia powoduje, że oddychamy zbyt płytko, niewłaściwym torem lub, co gorsze często w sytuacji stresu blokujemy oddech. To prowadzi do wielu niekorzystnych następstw fizjologicznych, a w dalszej konsekwencji chorób uznawanych za cywilizacyjne (np. nadciśnienie, choroby sercowo-naczyniowe, nerwice, cukrzyca).

Hatha – joga służy poznawaniu swojego ciała, doświadczaniu jego ograniczeń oraz przełamywaniu istniejących blokad. Pozycje wykonywane są w wolnym tempie (w zależności od zaawansowania grupy) oraz zgodnie z zasadami metodycznego nauczania. W praktyce wykorzystuje się często do pomocy klocki, paski, koce, wałki, które pomagają w przyjmowaniu poprawnej pozycji ciała.

Asana – to nieruchoma pozycja, przyjmowana od kilkunastu sekund do kilku minut, wykorzystująca izometryczna pracę mięśni, która rozciąga określone obszary ciała, wzmacnia stawy, a w połączeniu ze spokojnym, głębokim oddechem relaksuje. W hatha – jodze stosuje się także sekwencje ruchowe (dynamiczne połączenia poszczególnych asan), a najbardziej znaną jest Powitanie Słońca (Surya Namaskar).

Zajęcia służą także przywróceniu naturalnego, pogłębionego oddechu, który nie tylko dotlenia cały organizm, lecz przywraca także spokój i harmonię wewnętrzną.

Trzecim ważnym zagadnieniem podejmowanym w hatha – jodze jest dieta. Pisma jogiczne zalecają lekkie, wartościowe pożywienie. Zalecana jest (z różnych względów, nie tylko filozoficznych czy etycznych) dieta wegetariańska. Pamiętać jednak należy (to moje własne zdanie na ten temat), że joga wywodzi się z zupełnie odmiennego od naszego kręgu kulturowego i klimatycznego. Jedzenie ma swoją wartość energetyczną (nie chodzi tu o kaloryczność produktów): niektóre wychładzają, inne rozgrzewają, bądź są neutralne (to jeden z kilku podziałów). Każdy człowiek ma inny organizm, inne własności własnej energetyki. Jedzenie powinno być dobrane według właściwości danego organizmu tak, by nie szkodzić swojemu ciału. Niektórzy mogą więc cały rok jeść wegetariańskie posiłki, inni muszą zasilać swój organizm posiłkami mięsnymi. Nikt, kto praktykuje hatha – jogę nie musi stawać się wegetarianinem, jeśli stosuje dietę mięsną. Joga to również nie czynienie sobie krzywdy (zasada: ahimsa), także źle dobraną dietą. Ważniejsze wydaje się być: regularne spożywanie posiłków, samodzielnie przygotowanych, pięknie podanych, jedzonych w spokoju, i najlepiej w otoczeniu kochających się członków rodziny i/lub przyjaciół.